Kijk goed naar een enkele plant in je tuin en let op de verschillen tussen de bladeren. Deze variaties in kleur, grootte en andere eigenschappen komen niet willekeurig voor. De overleving van je plant hangt af van het vermogen om het meeste uit het zonlicht te halen dat het ontvangt. Via een proces dat bekend staat als fotosynthese, zet de plant licht om in de energie die het nodig heeft om te leven. Om die waardevolle hulpbron te vangen, passen plantenbladeren zich aan en zijn ze gespecialiseerd in zon of schaduw.
credit: David Ayers / iStock / Getty ImagesEen hosta-plant groeit uit de grond met zonlicht op de uiteinden van de bladeren.Plaatsing en kleur
Bladeren blootgesteld aan de boven- en buitenranden van een plant passen zich aan om overvloedige zon met hoge snelheden te verwerken. Zonbladeren genoemd, hebben ze minder chlorofyl nodig, de stof die licht absorbeert voor fotosynthese en planten hun groene kleur geeft. De cellen waar fotosynthese plaatsvindt, ook wel chloroplasten genoemd, zijn ook kleiner. Hierdoor zijn zonnebladeren lichter groen dan bladeren aan de onderkant of het interieur van de plant. In de schaduw van zonbladeren passen de binnenbladeren zich aan om efficiënter kleine hoeveelheden zon te vangen. In deze schaduwbladeren zijn chloroplasten groter en bevatten ze meer chlorofyl dat nodig is om licht te absorberen. Hierdoor worden schaduwbladeren donkerder groen.
Grootte en huidmondjes
Zonnebladen hebben te maken met meer hitte en uitdrogende wind op hun blootgestelde locaties, maar snelle fotosynthese en kleine chloroplasten zorgen voor een kleiner blad. Het kleinere oppervlak beschermt ook tegen uitdrogen. Schaduwbladeren breiden in omvang uit om zoveel mogelijk licht te verzamelen. Hun beschutte locaties beschermen tegen waterverlies. Zon- en schaduwbladeren verschillen ook in hun kleine poriënachtige openingen, meestal geconcentreerd op de beschermde onderkant van de bladeren. Bekend als huidmondjes, zijn deze poriën kleiner in zonnebladeren, maar ze compenseren door dichter te zijn. Schaduwbladmondjes zijn groter en veel minder in aantal.
Dikte en lagen
Verschillen in oppervlakte tussen zon- en schaduwbladeren hebben ook betrekking op hun massa. Zonbladeren zijn klein in oppervlakte, maar ze zijn dik. Schaduwbladeren zijn groot en dun. Plantenbladeren hebben verschillende lagen, vergelijkbaar met de menselijke huid. De buitenlaag beschermt, terwijl de binnenlagen fotosynthese en de uitwisseling van gassen verwerken. De eerste beschermde binnenlaag, net onder het bladoppervlak, is waar fotosynthese plaatsvindt. De volgende laag ondersteunt het proces. In zonbladeren is de fotosyntheselaag dik en zijn de cellen strak verpakt. In schaduwbladeren - groter in grootte en oppervlakte - is de laag dun en zijn cellen minder dicht.
Aanpassingsvermogen en acclimatisering
Wanneer bladeren zich hebben aangepast en zon- of schaduwbladeren worden, werken ze het meest efficiënt op dat lichtniveau. Zonbladeren zijn niet voorbereid om weinig licht vast te leggen, net zoals schaduwbladeren klaar zijn voor de volle zon. Verplaatst naar een nieuwe locatie met hoger of lager licht, kunnen de bladeren geen licht verwerken zoals normaal. Gelukkig kunnen zonnebladeren schaduwbladeren worden en vice versa. Dit is de reden waarom geleidelijke verandering zo belangrijk is als je planten tussen binnen en buiten verplaatst. Acclimatiseer uw plant beetje bij beetje, en de zon en schaduwbladeren kunnen zich aanpassen.
